Het verhaal vertelt...
De magie in het verhaal dat we onszelf vertellen.
De verhalenverteller beweegt zich langzaam naar de stoel. Hij draagt een t-shirt
met een vriendelijke draak erop en in z'n hand houdt hij een speelse hoed. Als
hij zit pauzeert hij even en wacht op aandacht en stilte. Honderd paar oren
richten zich niet zozeer naar de verteller, maar naar het verhaal dat gaat beginnen
en dat al in de lucht lijkt te hangen. De spanning neemt toe. Zorgvuldig zet
hij de hoed op en buigt zich naar de tafel om met een kleine bel te rinkelen.
Het verhaal begint...
Plaats van handeling is een asielzoekerscentrum, waar bijna alle kinderen en
veel van de volwassenen aanwezig zijn voor een voorstelling van de verhalenvertellers
van 'De Ring van Turquoise'.
Oud of jong, westers of oosters, meisje of jongen, onze fascinatie voor verhalen
is net zo weids verbreid als de lucht die we inademen. Topaz vroeg aan het verhalenvertellers-echtpaar
Mike en Marlies Woudstra: waar zou dat door komen?
Marlies:
"Daar zijn heel wat redenen voor te vinden. Eigenlijk is elk mensenleven
een verhaal op zich en zijn we op aarde om ons eigen verhaal te ontwikkelen
en te vertellen. Waarom houden sommige mensen zo toegewijd een dagboek bij?
Is dat niet het verhaal dat ze zichzelf over hun leven vertellen? De vraag is
- welke verhalen zoeken we? Binnen 'De Ring van Turquoise zijn verhalen een
poging om het buitengewone in het gewone te vangen. Uiteindelijk leidt dat tot
de realisatie dat het menselijk leven een aaneenschakeling is van buitengewone
ervaringen, als we daar oog voor hebben."
Mike: "De liefde voor verhalen komt ook voort uit hoe een mens, samengesteld
uit verschillende levens, werkt. Zo worden de emoties bijvoorbeeld gevoed door
verhalen over kwaliteiten als moed, rechtvaardigheid en trouw. Het brein op
zijn beurt houdt erg van continuïteit, maar raakt daarin - in deze voortrazende
tijd van start-stop- ernstig ondervoed. Verhalen stimuleren continuïteit
en ook rust en zelfreflectie; ze stellen ons in staat onszelf te voelen. En
laten we vooral het voorstellingsvermogen niet vergeten, ons geestesoog. Dat
vindt het heerlijk om verhalen te horen over de toekomst, wat er nog in het
verschiet ligt, wat misschien nog gaat gebeuren...
In bijna alle culturen is het verhalen vertellen een integraal deel van het
leven. Vroeger duurde een familiebezoek misschien wel drie dagen in plaats van
drie uur en waren verhalen een essentieel onderdeel van de natuurlijke uitwisseling
tussen mensen. Tegenwoordig lijkt televisie deze kunst te vervangen, alhoewel
er interessant genoeg in veel landen een geleidelijke heropleving plaatsvindt
van het verhalen vertellen."
Het sneeuwvlokje
"Wat is het gewicht van een sneeuwvlokje?", vroeg een havik
aan een duif.
"Niets meer dan niets", was het antwoord. "In dat geval
heb ik een prachtig verhaal voor je", zei de havik. "Ik
zat op de tak van een spar, dichtbij de stam. Het begon te sneeuwen
- niet veel, geen sneeuwstorm, neen, gewoon als in een droom, niet
al te hevig. En aangezien ik niks beters te doen had, telde ik de
sneeuwvlokken die neerdwarrelden op de twijgen en naalden van mijn
tak. Ik was precies bij drie miljoen zevenhonderd éénenveertigduizend,
negenhonderd tweeënvijftig, toen de volgende sneeuwvlok op de
tak viel. 'Niets meer dan niets', zoals je zei, en de tak brak af."
Hierna vloog de havik weg.
De duif, sinds de tijd van Noach een autoriteit op het gebied van
vrede, dacht een poosje na over het verhaal en zei toen resoluut:
"Misschien ontbreekt slechts de stem van één
mens om tot vrede in de wereld te komen." |
|
Mike en Marlies zijn lid van het netwerk van verhalenvertellers 'De Ring van
Turquoise' (turquoise verwijst naar wijsheid uit oude tijden), dat in 1995 is
opgericht door Ifat en Rami Zor uit Israël. Inmiddels is het uitgegroeid
tot een internationaal netwerk van vertellers, dat actief is in Nederland, Duitsland,
Frankrijk, Denemarken, Noorwegen, Cyprus, Israël, de Verenigde Staten,
Nieuw Zeeland en Engeland. Samen met Ian Phillips coachen Marlies en Mike 'De
Ring van Turquoise' in Nederland.
Mike:
"De missie van'De Ring van Turquoise' is het bevorderen en stimuleren van
natuurlijke communicatie via de kunst van het verhalen vertellen, wat we doen
door middel van voorstellingen en workshops. Er komt een gevarieerde groep mensen
naar deze workshops. Sommigen komen omdat ze hun vrijheid in menselijke interactie
willen verbeteren en anderen vanwege hun beroep - zoals leraren, mensen die
in hun werk veel met communicatie te maken hebben, of mensen die werken met
ouderen of kleine kinderen. Het magische van verhalen vertellen is dat het je
vrijmaakt om nieuwe inzichten en expressies van het leven te vinden."
Wat is de belangrijkste training voor een verhalenverteller?
Mike: "Een heel belangrijk beginpunt is het herontdekken van taal.
Liefde voor taal is een essentiële kwaliteit voor de verhalenverteller.
Taal is een buitengewoon geschenk waarmee we dingen kunnen creëren; ik
geloof niet dat taal alleen geschapen is voor het uitdrukken van technische
zaken zoals in bijvoorbeeld computerkunde of loodgieten. De rijkdom van taal
en wat taal teweeg kan brengen ontmoet je meer in verhalen, poëzie, liederen
en dergelijke. De verteller is een meester van de analogie, de omschrijving,
de compositie, de verbeelding en welsprekendheid. Dan is er ook het gebruik
van gebaren, snelheden, timing en humor - dat kan verzachten, ontwapenen, betoveren,
bedaren, aanmoedigen en bevrijden. De verteller is een meester van stemmingen
en sfeer, die mensen op een vliegend tapijt naar andere tijden en verre landen
meeneemt. We introduceren ook een variëteit aan oefeningen en technieken,
zoals het gebruik van rekwisieten, ceremonies, ecologieën, een bel en hoeden
- allemaal ter verbetering van de vaardigheid van de verteller.
De training is ontzettend leuk en er wordt erg veel gelachen. Heel vaak is de
onderlinge sfeer tijdens trainingen zo hilarisch, dat het moeilijk is om tot
bedaren te komen. De Ieren, zelf geboren vertellers, hebben een opmerkelijk
gezegde: "Als je lacht totdat de tranen over je wangen rollen, dan stopt
op dat moment het verouderingsproces."
Wat voor voorstellingen geven jullie?
Marlies: "Onze voorstellingen zijn afhankelijk van wat er nodig is. Voor
kinderen zullen de verhalen vaak bepaalde kwaliteiten naar voren halen die hen
helpen in hun natuurlijke groei. Een voorstelling in een asielzoekerscentrum
zal een thema hebben dat mensen dichter bij elkaar brengt, of trots en zelfvertrouwen
stimuleert. We verzamelen en schrijven verhalen over kwaliteiten waar onze tijd
en generatie misschien een tekort aan heeft, die dan, net als vitaminen, toegediend
kunnen worden.
De
verhalenverteller is bezig met een reis van persoonlijke ontwikkeling. Het vertellen
van verhalen plant zaadjes (kwaliteiten en inzichten) in de vruchtbare grond
van het menselijk bewustzijn. Denk maar eens aan het universele verhaal van
'Het vastberaden tinnen soldaatje' en andere favorieten - de verteller moet
de kwaliteiten in de verhalen begrijpen en belichamen om ze anderen succesvol
te kunnen laten ervaren."
Mike: "Daarom zijn we ook zo geïnteresseerd in ieders eigen verhaal
en hebben we onszelf getraind om goed te kunnen luisteren. Oudere mensen kunnen
vaak geweldige verhalen vertellen met kwaliteiten als fatsoen en hoffelijkheid,
die in hun generatie veel meer voorkwamen. Mensen van verschillende nationaliteiten
hebben verschillende kwaliteiten en karakteristieken. Net als de verhalenvertellers
in het verleden, zijn wij op zoek naar delen van het menselijk verhaal die bijna
vergeten zijn of uitsterven. In een snel veranderende wereld is het belangrijk
om onze erfenis te koesteren, terwijl we tegelijkertijd zoeken naar verhalen
die nog verteld willen worden.
Afgelopen augustus hebben de vertellers van het internationale netwerk elkaar
ontmoet in Nederland. We zijn door het land gereisd en hebben verpleeghuizen,
een kinderziekenhuis, theaters, asielzoekerscentra en de markt in Gouda bezocht
en daar voorstellingen gegeven.'
Iedere
religie heeft zijn gesproken tradities, net zoals ieder land zijn eigen verhalen
en legenden heeft, die overgaan van generatie op generatie. Hoe zien jullie
de functie van de verhalenverteller?
Mike: 'De verhalenverteller is een historicus die het beste haalt uit wat wij
mensen tot nu toe collectief hebben meegemaakt, die de 'vitaminen' ervan bewaart
en doorgeeft aan de volgende generatie, zodat zij de best mogelijke erfenis
hebben voor hun toekomst. Vanuit een ander oogpunt is de verhalenverteller een
bemiddelaar tussen het heden en dat wat nog niet gebeurd is, behalve in de verbeelding
van de menselijke geest.
Als ik naar mensen kijk in een workshop of tijdens een voorstelling, dan zie
ik vaak dat de gezichten gaan stralen, zowel bij jong als oud, alsof iets in
de sfeer die ontstaat, hen een enorm welzijn geeft. Dat zijn momenten met een
gouden randje, waarin het net is of mensen met meer van zichzelf luisteren dan
enkel met hun oren. En op die waardevolle en tijdloze momenten wil niemand dat
het verhaal ophoudt. Maar dan rinkelt de verteller met de bel..."
Interview: Lotten Kärre
Foto’s: Evelien Schoondergang
top | TOPAZ Home | Template Netwerk |